Ζαγοροχώρια: Οδοιπορικό στο Μονοδένδρι

Εκεί που φύση και παράδοση γίνονται ένα

 

Στην περιοχή του Ζαγορίου και διάσπαρτα στους πρόποδες της Πίνδου, βρίσκονται 46 γραφικά και πανέμορφα χωριουδάκια, τα Ζαγοροχώρια, που εντυπωσιάζουν τόσο για την άγρια φύση όσο και για την παραδοσιακή αρχιτεκτονική. Η λέξη Ζαγόρι προέρχεται από τα Σλαβικά, από την πρόθεση Za που σημαίνει "πίσω" και το ουσιαστικό gora που σημαίνει "βουνό". Στην αρχαιότητα, η περιοχή ονομάζονταν «Παροραία» και οι κάτοικοί της «Παροραίοι», δηλαδή αυτοί που ζουν πίσω από τα όρη. 

Κατευθυνόμενος από το Γιάννενα προς το δρόμο για Ζαγοροχώρια, η όλη διαδρομή σου κόβει κυριολεκτικά την ανάσα. Τριγύρω υψώνονται πανύψηλα  βουνά και χιονισμένες κορυφές της ευρύτερης Πίνδου, από το όρος Μιτσικέλι (υψόμετρο 1,810 μ) Νοτιοδυτικά, προς το όρος Τύμφη  και τον Αώο ποταμό Βόρεια, μέχρι τον ποταμό Βάρδα Ανατολικά,  στο Μαυροβούνι (υψόμετρο 2,100 μ) κοντά στο Μέτσοβο. Φυσικά δεσπόζει  ο Σμόλικας, λίγα χιλιόμετρα βόρεια της Τύμφης με όριο το φαράγγι του Αώου, το δεύτερο ψηλότερο βουνό της Ελλάδας.

Τα μάτια δεν χορταίνουν να βλέπουν το πάλλευκο τοπίο που απλώνεται παντού, καθώς η πλούσια βλάστηση έχει καλυφθεί από άφθονο χιόνι, ενώ οι αχτίδες του ήλιου φωτίζουν κάθε μικρολεπτομέρεια και αποδίδουν με τόσο ευκρίνεια το σκηνικό, που ο καλύτερος φακός δεν θα μπορούσε να αποτυπώσει. Τα σύννεφα που σε κάποια σημεία έχουν μαζευτεί πάνω από τα βουνά, κάνουν την εικόνα ακόμα πιο επιβλητική, προκαλώντας δέος. Δύσκολο να αποδώσεις τέτοια άγρια ομορφιά με απλές λέξεις…

Και ξαφνικά ξεπροβάλλει το Μονοδένδρι, χτισμένο στην Νότια άκρη της Χαράδρας του Βίκου, με τα πετρόκτιστα παραδοσιακά σπιτάκια και αρχοντικά, τόσο φιλόξενα και ζεστά.

Χτισμένο σε υψόμετρο 1.060 μέτρων, σε απόσταση αναπνοής από την πόλη των Ιωαννίνων, μόλις 39 χμ, το Μονοδένδρι αποτελεί ένα από τα πιο γνωστά Ζαγοροχώρια (κεντρικό Ζαγόρι), προσφέροντας στον επισκέπτη μια απίστευτη  θέα στις πλαγιές της Τύμφης και της Αστράκας. 

Λέγεται ότι πήρε το όνομά του από ένα μεγάλο έλατο που υπήρχε στο χωριό έως το 1840. Μέχρι το 1753 ήταν μια κοινότητα με τρεις συνοικίες (Βίτσα, Άνω Μαχαλάς, Αγ. Γεώργιος), οι οποίοι αργότερα σχημάτισαν το σημερινό χωριό.

 

Δεσπόζει σε περίοπτη θέση, με πιο ξακουστά αξιοθέατα τη χαράδρα του Βίκου και το Μοναστήρι της Αγίας Παρασκευής, ενώ οι πέτρινοι πύργοι της Οξιάς που βρίσκονται αριστερά του χωριού, πλαισιώνουν ένα σκηνικό απαράμιλλης ομορφιάς. 

 

Ένα άλλο αξιόλογο αξιοθέατο, είναι και το Ριζάρειο Εκθεσιακό Κέντρο, που φιλοξενεί αξιόλογες διεθνείς καλλιτεχνικές εκθέσεις όπως των Μάνου, Bresson, Boissonas και άλλων.

Ο επισκέπτης, μπορεί να κάνει μια βόλτα στα πέτρινα σοκάκια, μεταφερόμενος σε μια άλλη εποχή, να θαυμάσει την ξακουστή  Ζαγορίσια αρχιτεκτονική, να δοκιμάσει τις περίφημες παραδοσιακές πίτες, όπως τη ζυμαρόπιτα ή την αλευρόπιτα, τα ντόπια κρέατα, φυσικά συνοδευόμενα από το τσίπουρο ντόπιας παραγωγής. 

Ακόμα, έχει την ευκαιρία να πραγματοποιήσει εξορμήσεις και σε άλλα κοντινά χωριά, ακολουθώντας για παράδειγμα  τη διαδρομή προς Τσεπέλοβο και περνώντας γραφικά χωριουδάκια, όπως οι Κήποι.

Σε περίπτωση βέβαια, που κάποιος επισκεφθεί το χωριό την άνοιξη, μπορεί να κάνει πεζοπορία προς τη Χαράδρα του Βίκου, 9 χμ από το Μονοδένδρι, με το Βοϊδομάτη ποταμό, το φαράγγι του Βίκου και το πανέμορφο Γεφύρι του Βοϊδομάτη να δεσπόζουν. Πρόκειται για ένα μονότοξο γεφύρι με μακρόστενη καμάρα που χτίστηκε το 1853, ενώ βρίσκεται εκεί που τελειώνει η χαράδρα του Βίκου, στο χωριό Κλειδωνία.

Η περιοχή, αλλά και η ευρύτερη περιοχή των Ζαγοροχωρίων, ενδείκνυται, όταν ο καιρός το επιτρέπει, για κάθε είδους δραστηριότητα όπως rafting, mountain bike, πεζοπορίες και για τους λάτρεις της περιπέτειας και της αδρεναλίνης, εναέριο πέρασμα (flying fox) και κατάβαση βράχων.

Απ’ τo Μονοδένδρι, δεν λείπουν οι παραδοσιακοί ξενώνες και τα ξενοδοχεία, τα περισσότερα με τζάκι, μαγευτική θέα στο Μιτσικέλι, πρωινό με παραδοσιακές πίτες και μαρμελάδες, ενώ για τους bon viveur διατίθενται δωμάτια ακόμα και με τζακούζι.

Ιστορικό

Το Μονοδένδρι γνώρισε μεγάλη οικονομική και εμπορική ακμή τον 18^ο-19^ο αιώνα και ανεγέρθηκαν πολλές εκκλησίες, σχολεία και αρχοντικά από τους ευεργέτες του. 

Το χωριό είναι και γενέτειρα των εθνικών ευεργετών της χώρας μας, Μάνθου και Γεωργίου Ριζάρη.

Οι αδελφοί Ριζάρη ήταν μεγαλέμποροι με έδρα την Ρωσία, οι οποίοι διέθεσαν πολλά χρήματα στον απελευθερωτικό αγώνα της χώρας μας, αλλά και την περιουσία τους για την ίδρυση και λειτουργία της Ριζαρείου Εκκλησιαστικής Σχολής.

Με χρήματα από το κληροδότημα των αδελφών Ριζάρη, λειτουργεί σήμερα η χειροτεχνική σχολή, όπου μπορείτε να δείτε ή και να αγοράσετε όμορφα υφαντά και κεντήματα. 

Σήμερα, στο σπίτι των αδελφών Ριζάρη στεγάζεται το Δημοτικό σχολείο με τις προτομές των ευεργετών να ατενίζουν τις κορυφογραμμές της Τύμφης. 

Βάνα Ψυχογιού